Sosyoloji-2
Kültürün anlamı:kültürün sözlük anlamı ekip biçmek tohumların iyileştirilmesidir kimi eserlerde kültür yerine ekin kavramıda kullanılmaktadır.insanlar doğayla ilişkisinde ihtiyaçlarını gidermek için üretimde bulunurlar.aynı zamanda yaşamlarını sürdürmek için diğer insanlarla toplumsal ilişkilere girerler.işte bu üretim etkinliği ve toplumsal ilişkiler sonucunda kültür ortaya çıkmıştır.uygarlığıda kültürede ortaya çıkartan insanların birbiriyle girdikleri soyal ekonomik ve siyasal ilişkilerdir.örneğin maddi kültürün bir öğresi olan televizyon sadece onu icat edenler tarafından değil bütün insanlık tarafından kullanılmaktadır.kültür;en genel anlamıyla insanın doğayla mücadelesi içeriisinde yaratmış olduğu herşeydir.kültürel gecikme;kültürün maddi unsurlarının hızlı değişmesine rağmen manevi unsurlarının yavaş değişmesi sonucunda ortaya çıkan dengesiz durumdur.kültürel çatışma;bir kültüre diğer kültürlerden giren bazı öğelerin toplumdaki bazı gruplar ve bireyler tarafından benimsenmemesi sonucu ortaya çıkar kültürel çatışma vurma kırma hor görülme olarak ortaya çıkabilir.
Kültürün özellikleri;kültür toplumsaldır,tarihseldirihem öğrenilir,hem öğretilirigöreli bir sürekliliğe sahiptir.ispanyolların boğa güreşleri bir Hintliye yanlş gelebilir hindistanda ineklere gösterilen inanç ise bir İspanyol taafından anlamsız gelebilir(kültür farkı).örf adet gelenek ve görenekler gibi yazısız kurallar kökleşmiş kültür içeriklerini oluştururlar.
Kültürel merkeziyetçilik;(etnosantrizm)kişinin kendi kültürünü temek alarak diğer kültürleri kendi kültürü açısında değerlendirmesidir.
Kültür-dil ilişkisi:dil kültürün maddi olmayan ögesidir.insanlar duygularını düşüncelerini ihtiyaçlarını dil ile ifade ederler.
Kültür eğitim ilişkisi:kültürel ögeler dil yoluyla aktarılır dil ile aktarmanın kurumlaşması sonucu eğitim ortaya çıkmıştır.sanatçı yaşamda gözlemlediği herhangi bir olayı yada sorunu kendi duygu ve düşüncelerini katarak estetik imgelerle yorumlayan kişidir. Kültürel yozlaşma;bir kültürün dışardan devamlı ve yoğun olarak kültürel ögeleri alması ve bu ögeleri kendi içinde yoğurup biçimlendirmemesi sonucu kültürel bütünlüğün bozulmasıdır. Kültürün kazanılması;sosyalleşme bireyin içinde yaşadığı toplumun kurallarını ve değerlerini öğrenmesidir. Kültürel katılma insanın içinde yaşadığı toplumun kültürünü kazanma ve kazandırma sürecini ifade eder üçe ayrılı.kültürün genel unsurlarına katılma kültürün özel unsurularına katılma seçenekler yoluyla kültürel unsurlara katılma… toplumları birbirinden ayıran kültürel özelliklerin bütününe kültürel farklılık adı verilir.bir ülkede kültürlerin birbirleyle kaynaşması kültürel benzeşmeyi geliştirir. Kültür emperyalizmi bir ülkenin ekonomik ve siyasi çıkarlarını gerçekleştirmek için başka ülkelere uyguladığı kültür politakasıdır.kültür emperyalizmi ve kültürleşme sonucunda bir toplumun kültürel ögelerinde bozulma başlarsa kültürel yozlaşma ortaya çıkar. Kültürel asimilasyon:bir kültürün başka bir kültürü kendi içinde eriterek yok etmesidir.
Toplumsal kurum:bir toplumda örgütlenmiş göreli bir bütün oluşturan düşünceer davranışlar değerler ve normladır.toplumsal sorunların incelenmesi toplumsal kurumların yapılarını ve işleyişlerini ve toplumsal yapı ile karşılıklı etkileşimlerini incelemekten geçer. Kültür bir toplumsal yapıya anlam verir onu kendine özgü yapan maddi ve maddi olmayan ögeleri oluşturur.kültürün maddi ögeleriyle toplumlar birbirlerine yakınlaşıp benzemeşmekte maddi olmayan ögeleriyle kendine özgü bir yapıya sahip olmaktadır.örgütleri diğer toplumsalbirimlerden ayıran özellik sosyal yapılarının belirlenmiş bir amaca yönelik planlanmış olmasıdır. Örgüt:toplumsal grupların uzmanlaşmasıyla oluşan üyelerinin resmi statlere sahip olduğu önceden berlilenmiş amaçları gerçekleştirmek için etkinlik gösteren büroktarik bir yapılanmadır.
Aile:evlilik kan bağı beya evlatlık yoluyla birbirine bağlı bireylerden oluşan ve aralarında karşılıklı hak ve ödevler bulunan küçük toplmsal birimdir. Akrabalaık:birbirine kan evlilik yada evlatlık sözleşmesi gibi bir bağla bağlanmış olanlar arasındaki ilişkiye denir.2ye ayrılır 1.kan akrabalığı:biyolojik yöntden birbiriyle ilişkili kişilerin akrabalığıdır.2.sözleşmeden doğan akrabalık evlenmedir.
Ailenin özellikler:aile toplumların en eski kurumudur.tolumun temel kurumudur.birey öncelikle aile kurumunda sosyalleşir önce aile içinde toplumsal kazanmaya başlar birey öncelikle sevgi ve saygıyı dayanışmayı aile içinde yaşayıp öğrenir.aile temel özelliklerinden biride cinsel ilişkilerin düzenlendiği bir kurum olmasıdır.işlevleri şunlardır: toplumsallaıştırma psikolojik ekonomik cinsel davranışların düzeltilmesi…
Eşin seçildiği gruba göre evlilik türleri:1.egzıgami(dıştan evlenme)2.endogami(içten evlenme)3.monogami(tek eşli evlilik)4.poligami(çok eşli evlilik)…..poliandri:bir kadının aynı anda çok erkekle evlenmesi..polijini:bir erkeğin aynı anda birden fazla kadınla evlenmesi…matrilokal:evlenen erkeğin kadının ailesiyle oturması…patrilokal:evlenen kadının erkek evinde oturması…neolokal:eşlerin ana babalrından ayrı oturması.
Anerkil aile:otoriyeteyi annenin büyük kardeşi kullanır.ataerkil aile:otorite babaya aittir…..boşanma:evlilik ilişkisin yasal olarak ortadsan kalkmasıdır.boşanma nedenleri:zina akıl hastalığı cana kast terk suç işleme geçimsizlik.
1924 yılında tevhidi tedrisat kanunun öğretimin birleştirilmesi.medeni kanun 1926..1930 yılında kadınlara belediye seçimlerinde 1934 yılında ise milletvekili seçimlerinde seçme ve seçilme hakkı verilmiştir.
Din:kutsal olduğu varsayılan doğaüstü bir güce yada güçlere tapınma ve ibadet etmedir. Totemizm:totem denilen bir bitki hayvan yada cansız bir nesneye tapınmaya dayalı dinsel inanç fetişizm:totem adı alan bitki yada hayvanın bir resmi yada heykele tapılması.anşimizm:ruha tapınma.naturizm:doğa güçlerine güneş ay yıldızlar tapma.politezm:çok tanrılı din monoteizm:tek tanrılı din anlamına gelir.panteizm:tüm tanrıcılık demektir.
Laiklik:siyasi bir kuruluş olan devleti din kurallarına dayandırmayan kişilerin dinsel inanç ve tapınma özgürlüklerini inanç yada in farkı gözetmeksizin güvence altına alan bir sistemdir.atatarrk cumhuriyetin inanından sonra 3 mart 1924te halifeliği kaldırdı.
İhtiyaç insanda yplşıl duygusuyla birlikte sıkıntı doğuran ve karşılanması gereken biyolojik ve toplumsal bir olgudur ihtiyaçlarımızı giderme niteliğine sahip herşey mal olarak adlandırılır.örneğin terzinin kumaşı biçip dikmesi hizmettir.ekonomide rasyonellik bir malın yada hizmetin en etkin ve verimli biçimde üretilmesidir.ekonominin temel unsurları;üretim tüketim ve bölüşümdür.
Üretim:insanların ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri elde etmek için girişilen etkinliklerin tümüdür.fayda mal ve hizmetlerin ihtiyaçları karşılama özelliğidir.üretimin yapılması için doğa emek sermaye ve girişimin bir araya gelmesi gerekir.tüketim:mal ve hizmetlerin insan ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kullanılmasıdır.gelir:üretime katılma karşılığında belli bir dönemde ele geçen para miktarıdır.tasarruf:elde edilen gelirin bir kısmının tüketilmemesi ile oluşan birikimdir 2 ye ayırlı gönüllü ve zorunlu tasarruflar.
Enflasyon:mal ve hizmetlerin fiyatlarının sürekli bir biçimde artması sonucu paranın alım gücünün düşmesidir.devalüasyon:ulusal para değerinin devlet eliyle düşürülmesidir.
Deflasyon.fiyatların düşmesi ile birlikte paranın alım gücünün yükselmesidir.revalüsyon:ulusal para değerinin altın ve döviz karşısında devlet eliyle yükseltimesidir.
Bölüşüm:üretim sonucunda elde edilken gelirin üretime katılan unsurlar arasında paylaşılmasıdır.
Milli gelir üretime katılan unsurlar arasında dağıtılıyorsa buna işlevsel dağılım denir.iş bölümü:işlerin farklılışmasına bağlı olarak farklı işlerin farklı kişilerce yapılmasıdır.
Kapitalist ekonomi sistemi:kapitalis ekonomi sistemi devletin ekonomiye müdahelesinin en alt düzeyde olmasını savunur.sosyalist ekonomi sistemi:üretim araçalrının mülkiyeti devletin elindedir.
Atatürkğn ekonomik sistemlerle görüşleri:siyasi askeri başarılar ne kadar büyük olursa olsunlar iktisadi başarılar ile desteklenmezse başarılı olamaz az zamanda söner bu nedenle 1931 yılında sonra devletçilik adı altında karma ekonomi sistemi benimsenmiş ve başarılya uygulanmıştır.devletçilk:bireylsel girişimler temel alınmakla birlikte toplumun tümünün çıkarına olan alanlarda devletin girişimlerde bulunması demektir.
Siyaset ülke yönetimini ilgilendiren olay ve olguların bütünüdür.siyasetin temel kavramları:devlet güç ve otorite meşruiyet egemenlik demokrasi yönetim seçim ve halk oylaması
Devlet:sınırları belli bir toprak parçası üzerinde yaşayan insan toplumları üzerinde otoriteye sahip siyasi ve hukuki bir örtgüttür.devletin teme unsurları vatan halk iktidar ve egemenliktir.vatan:sınırları belli olan bir toprak parçasıdır.iktidar:bir toplumda egemenliği elinde bulundurunları ifade eder.egemenliğin kaynağını bir kişiden alan devlet biçimleri:ben devletim güç benim demektir.2.egemenliğin kaynağını tanrı buyruklarına dayandıran devlet biçimleri3.egemenliğin kaynağını halkın üçüne dayandıran devlet biçimleri.
Hükümet:anayasamıza göre cumhurbaşkanı ile birlikte yürütme organını oluşturur ve yürütme görevini devlet adına yapar.devlet ile hükümet birbirinden farklıdır.hükümet devletin yürütme gücünü kullanır.
Parlamento:devletin yasama organıdır.parlamento günümüzde halkın veya toplumun tümünü ilgilendiren sorunlar hakkında en üst düzeyde çözüm yollarının üretildiği ve uygulamaya geçirildiği siyasal kuruluştur.siyasi parti:ülkeyi yönetmek için kurulan ve belirli bir programı olan örgülenmiş gruplardır.siyasi partilerin temel amacı bir porgram çerçevesinde iktidara gelmek yada paylaşmaktır.dikey yapılı partiler:muhafazakar ibera sosyal demokrat gruplarıdır.yataya yapılılar ise işçi çiftçi partileridir.
Toplumda çok çeşitli çıkarlar ve farklı koşullara sahip olmaktan doğan değişik görüşler siyasal düşünceer ve çözüm önerileri vardır.işte bu toplumsal siyasal farklılardan baskı grupları ortaya çıkar.nispi temsili sistem:bu sistemde bir parti aldığı oy ölçüsünde milletvekili çıkarır.birden fazla parti birleşir ve koalisyon hükümeti kurulur.siyasi yönetim şekillerini 2 grupta inceleriz
Baskıcı yönetim:monarşi :iktidar bir kişinin elindedir.teokrasi:teokratik yönetimlerde yöneticiler tanrının temsilcileri sayılır.yönetim dinsel kurallara göre düzenlenir.oligarşi:birden fazla kişinin bir grubun yada zümrenin egemenliğine dayanarak kurulur.aristokrasi:yönetimin soyluların yada din adamlarının elinde bulunduğu bir sistemdir
2.hürriyetçi yönetimler.
Demokratik yönetimlerde güç ve otorite tek bir kişinin veya grubun elinde değil halkın egemenliğindedir.
Atatürkçü düşünce sistemi a.bütünlük niteliği b.yabancı ideolijilerden farkı.bu düşünce sistemi insanlık hak ve sorumluluk kavramları üzerine şekillenir.
Değişme belirli bir zaman süreci içinde herhangi bir şeyde gözlenen farklılışmadır.toplumsal değişme toplumda toplumsal kurumlarda kısaca toplumsal hayatın her alanında zaman içinde meydana gelen değişmedir.
Gelişme:belli bir alanda ortaya çıkan olumlu değişmeleri ifade eder.
İlerleme:daha iyiye mükemmele olan değişmeyi ifade eder:evrim:zaman içinde yavaş yavaş kendiliğinden oluşan daha iyiye mükemmele doğru bir değişmeyi ifade eder.
İhtilal:kargaşa düzensizlik karışıklık ve köklü değişim anlamına gelir.
İnkılap:daha iyi duruma getirmek için yapılan değişikliklere iyileştirmeye denir… yaklaşım bir sounu ele alış ona bakış biçimi anlamına gelir.
Toplumsal değişmeyi 3 grupta inceleriz.büyük orta küçük boy kuramlar.
Toplumsal değişmeyi etkileyen faktörler fizik çevre bilim ve teknoloji kültür demografi ekonomi ve kitle iletişim araçlarıdır.beğenilerin ilgilerin oluşturulması tüketim alışkanlıklarının yönlendirilmesi kitle iletişim aracığıyla sağlanır.nüfusun iç göçler yolula belirli bölgelerde veya kentlerde toplanması çarpık kentleşmeye neden olur.hızlı ve dengesiz nüfus artışı ise ekonomik büyümeyi önlemekte böylece bireyin milli gelirden aldığı payıda azaldır.
Serbest sosyal değişimler:serbest toplumsal değişmeler toplumların kendiiğinde ve herhangi bir müdahele olmadan değişimini ifade eder.
Müdahele yoluyla sosyal değişmeler:zorlamak yönlendirmek anlamına gelir
Baskı yolu ile değiştirme:baskı yoluyla değiştirme tek bir karar liderin hazırladığı planların uygulanması ile gerçekleşir.
Toplumsal gelişme bir toplumda ekonomik sosyal ve kültürel düzeyin yükselmesini ifade eder.emeğin nitelikli hale getiririlmesi sermaye birikiminin arttırılması ekonomik büyümenin göstergeleridir.
Devlet orta tabakanın genişletilmesini nasıl sağlar:ekonomik büyümeye paralel olarak adil vergi politakalarının uygulanması ile birlikte eğitim ve sağlık hizmetlerinin eşit ve kaliteli verilmesiyle orta tabakayı oluşturan bireylerin sayıca artması ve ekonomik yönden güçlü olmaları sağlanır.
Toplumsal bütünleşme toplumu meydana getiren farklı maddi ve manevi unsurların uyumlu ve dinamik bir bütün oluşturacak şekilde biribrini tanımlamasıdır.toplumsal bütünleşme işlvsel bütünleşme ve manevi değerler etrafında bütünleşme ile sağlanır.bir toplumda farklı grup kurum ve örgütlerin birbirini tamalayarak işleyen bir bütün oluşturmasına işlevsel bütünleşme denir.
İş bölümü yetersizliği bireylerin eğitimlerine uygun meseleklerde çalışamamalrına ve toplumsal çözülmelere yol açar.
Örgüt:belli bir amacı gerçekleştirmeye yönetlik olarak kurulmuş bir aarada çalışan insan birliğidir.
Milli birlik inancının zayıflaması:toplumsal iş bölümün gelir dağılımın adaletli gerçekleşmemesi yeni koşulara ve değişemeler uygun geliştrirmemesi kültrürel ögelerin yozlaşması aydınların duyasrsız kalması.
Sultan 2.mahmut döneminde yapılan ıslahat hareketleri toplumsal çözülmeden kurtulma çabalarıdır.
17 şubat1926da medeni kanun kabul edildir
25 kasım 1925te şapka kanunu
21 haziran 1934de soyadı kanuunu
1 kasım 1928dede türk harfleri.
