İlk dönem islam tarihi ders notu 1.sınıf
Gönderilme zamanı: 13 Kas 2014, 12:37
Kuzey Arabistan’da kurulan devletler: Gassânîler, Hireliler, Lahmîler, Nabatîler, Tedmürlüler.
Gassaniler
- Gassâniler, Arapların Kahtânîler koluna mensuptur.
- Üçüncü yüzyılda Yemen’den Suriye bölgesine göç edenler ve burada bir devlet kurdular.
- Bizans imparatorluğu’ nun etkisi ile Hıristiyanlığı kabul ederler.
Nabâtiler
- MÖ IV. Yüzyılın sonlarında kuruldu.
- MS 106 yılında Roma İmparatoru Traianus tarafından yıkıldı.
- Filistin’in güneyinde Akabe körfezi ile L’ut gölü arasında hüküm sürdü.
- Merkezi Petra olan devlet.
Tedmürlüler
- Kuzey Arabistanda kurulan devletlerin ikincisi
- II. Ve III. Yüzyılda en parlak dönemini yaşayan 272 yılında Roma İmparatoru Aurelien tarafından başkenti fethedildi
- İslâm döneminde Hâlid b. Velid tarafında sulh yoluyla fethedilen devlet.
Amr b. Luhay: Hz. İbrahim ve Hz İsmail’den itibaren tevhid inancının hakim olduğu Mekke’ye, putperestlik ilk defa sokulmuştur.
Kusay b. Kilâb : Huzâalılar’dan sonra Kureyş kabilesinin Mekke yönetiminde söz sahibi olmasını sağlayan ve Kâbe hizmetlerini düzenleyen kişi.
Dârünnedve : İslâm öncesi Mekke’de bir çeşit parlamento görevi gören ve aynı zamanda dinî, ekonomik ve sosyo-kütürel fonksiyonları bulunan kurum.
Hz. Muhammed’in neseb zinciri: Gâlib b. Fihr, Hz. İsmail (a.s), Kilâb b. Mürre, Kinâne b. Huzeyme.
Fil Suresi: Habeşistan’ın Yemen valisi Ebrehe’nin Kâbe’yi yıkma girişiminden bahseder.
Hz. Muhammed’in ebeliği, süt anneliği veya bakımı gibi hizmetlerde bulunan kadınlar: Fâtıma bint Esed, Süveybe, Şifâ bint Avf, Ümmü Eymen (Bereke)
Hilfu’l-Fudûl cemiyeti: Hz. Muhammed’in peygamberliğinden önceki hayatında da zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delil.
Hz. Muhammed’in Tâif yolculuğunun sebepleri: Tâiflilerden destek almak.
Hz. Peygamber’in Hz. Hatice ile evliliği
- Evliliğe Neise bint Ümeyye (Münye) aracı olmuştur.
- Meysere’nin Hz. Peygamber hakkındaki gözlem ve kanaatleri Hz. Hatice üzerinde etkili olmuştur.
- Bu evlilile Hz. Peygamber aynı zamanda üvey baba olmuştur.
- Ebû Tâlib ve Hz. Peygamber’in diğer amcaları Hz. Hatice’yi amcası Amr b. Esed’den istemişlerdir.
Hz. Hatice : Hz. Muhammed’in eşi unvanı “Tahire” dir.
Hüzün Yılı tamlaması: Hz. Muhammed’in amcası Ebû Tâlib ile eşi Hz. Hatice’yi kaybettiği yıl.
Mus’ab b. Umeyr’in Birinci Akabe biatından sonra Medine’ye gönderilmesinin sebepleri: Müslümanlara Dinlerini öğretmek.
Kubâ Mescidi: Hz. Muhammed’in Medine veya civarında yaptığı ilk mescit.
Hicret sırasında Yesrib’de yaşayan topluluklar: Benî Kaynukâ, Benî Kurayza, Benî Nadîr, Evs ve Hazrec.
Hz. Muhammed’in Medine’ye hicreti sırasında Medine’deki sosyal ve siyasi yapı:
- Yesrib’de yaşayan farklı topluluklar zaman zaman birbiriyle savaşmışlardır. Bu sebeple aralarında bir ittifak yoktu.
- Medine’de merkezî bir otorite yoktu.
- Yönetimde, sosyal, kültürel ve ahlâkî alanlarda kabile gelenekleri hâkimdi.
- Kan davaları yaygındı.
Medine’nin hicret yurdu seçilmesinin sebepleri
- Mekke ile ilişkileri tamamen koparmayı gerektirmeyecek bir yer olması
- Medine’deki otorite boşluğunun Hz. Muhammed’e daha rahat hareket etme imkanını vermesi.
- Medine’de Hz. Muhammed’in ailesinin sıhriyet bağı olan Hazrec kabilesinin yaşaması.
- Habeşistan gibi alternatifler ile karşılaştırıldığında Mekke’ye yakın sayılabilecek bir mesafede bulunması
Hudeybiye Anlaşmasının
- Antlaşma süresi boyunca iki taraf birbiriyle savaşmayacaktır.
- Müslümanlar antlaşmanın yapıldığı yıl Kabe’yi ziyaret etmeden geri dönecekler.
- Mekke müşriklerinden velisinin iznini almadan Müslüman olup Medine’ye sığınanlar geri iade edilecektir.
- Antlaşma sadece tarafları değil onların müttefikleri için de geçerlidir.
- Antlaşma süresi on yıldır.
- Kâbe ziyaretleri esnasında Müslümanların üzerinde silah olarak sadece kılıç taşıyabilecekler.
- Müslümanlar Kâbe ziyaretlerini üç günde tamamlayacaklar.
Hudeybiye Anlaşmasının sonuçları:
- Kureyş müşriklerinin Medine İslâm Devleri’ni resmen tanıması.
- Yalnız bırakılan Hayber üzerine sefer düzenlenmesi.
- Hendek Gazvesi’nde Medine’yi kuşatan düşman ittifakının parçalanması.
- Antlaşma ’nın ardından İslâm’ın yayılışının hızlanması.
İran hükümdarı ve Gassânî kralı : Hz. Muhammed’in kendilerine elçi ve İslâm’a davet mektubu gönderdiği elçilere karşı kötü davranmışlardır.
Mekke’nin Fethi’nin neticeleri :
- Kureyş müşriklerinin çoğunun İslâm’ı kabul etmesi
- Hevâzin ve Sakîf kabilelerinin Müslümanlarla savaş için harekete geçmesi.
- Putların kırılması ve Mekke’de puta tapıcılığın sona ermesi.
- Arabistan’ın İslâm hakimiyeti altına alınması yolunun hazırlanması
Şemâil: Hz. Muhammed’in fizikî görünüşü yanında ahlâki özelliklerine ve bu konuda yazılan eserlere denir.
Hz. Muhammed’in tebliğ hayatında yumuşak huyluluğu, zorluklara katlanması ve Allah’a hamdetmesini ifade eden sırası ile üç terim: Hilim, Sabır, Şükür
Yalancı ve sözünde durmayanlar : Hz. Muhammet ahlâk açısından iki yüzlülükle nitelerdi.
Savaşın ve kan dökmenin yasak olduğu aylar: Zilkade, Zilhicce, Muharrem, Recep.
Lât : İslâm’dan önce Arap müşriklerin taptığı put Tâif’ te bulunuyordu.
Hübel : İslâm öncesi dönemde Kâbe de bulunan putların en büyüğü ve bütün putperest Arap kabileleri tarafından ilah olarak kabul edilen put.
Hanîf : İslâm öncesi dönemde putperest olmadıkları gibi, Yahudilik ve Hristiyanlığı da benimsemeyen, Hz. İbrahim’den gelen tevhid inancına bağlı kimselere verilen isim.
Hubâşe : Arap yarımadasındaki panayırlar içinde ticarî faaliyetler yanında özelikle esirlerin fidyelerinin ödendiği ve kısas cezalarının uygulandığı fuar.
Ukâz: Kureyş kabilesinin devamlı katıldığı ve Mekkelilerce desteklenen, Tâif-Nahle arasında Mekke’ye üç günlük mesafede Zilkâde ayının başında kurulan ve yirmi gün devam eden panayır.
Kus b. Sâide el-iyâdî : Risâletinden önce Hz. Peygamber’in Ukâz panayırında dinlediği, tevhîd inancına vurgu yapan ve yakında gelecek peygamberi müjdeleyen.
Hz. Hatice’nin Hz. Peygamber’le evlenmek istemesindeki en önemli nedeni : İyi ahlâk sahibi, güvenilir ve dürüst olması.
15 yıl : Hz. Peygamber’in Hz. Hatice ile evliliği ve ilk vahyin gelişi arasındaki yıl.
Câhiliye döneminde sadece erkek çocuklar için akika kurbanı kesildiği halde Hz. Peygamber’in kız çocukları için de akika kurbanı kesmesinin temel nedeni: Hz. Peygamber’in Cahiliye döneminde kız ve erkek çocuklar arasında yapılan ayrımı ortadan kaldırmak istemesi.
Hz. Peygamberin Medine’ye hicretinin müşrikler açısından doğurduğu en önemli sonucu: Mekkelerin ticaret yolunun güvenli olmaktan çıkması.
Müslümanların Birinci Akabe biatında kaçınacaklarına dair söz verdikleri davranışlar: Çocuklarını öldürmemek, Zina etmemek, Hırsızlık yapmamak, Allah’a şart koşmamak.
Sadık rüyalar görmesi : Hz. Peygamber’in nübüvvetten önce yaşadığı manevi tecrübelerden biri.
Mekkeli müşriklerin Hâşimoğluları’na yönelik ambargosunun en önemli nedeni: Hâşimoğlularını, Hz. Peygamber’e verdikleri desteği bırakmaya zorlamak.
Medine sözleşmesine dahil olanlar : Evs, Hazrec, Kurayza, Kaynuka
Nadir oğullarının, Medine’den sürülmelerinin en önemli sebebi: Medine sözleşmesi gereği ödenecek diyete katılmamaları.
Bedir savaşından önce tertiplenen gazveler: Ebvâ, Buvât, Bedru’l-Ûla, Zü’l-eşeyre
Hendek savaşına “Ahzab savaşı” denmesinin nedeni: Kureyş, Yahudi ve diğer Arap kabilelerinin Müslümanlara karşı ittifak yapmaları.
Kuzey: Hendek Savaşı’nda, Medine’nin Kuzey tarafına hendek kazılmıştır.
Müslümanların Uhud Savaşı’nı kaybetmelerinin en temel sebebi: Okçuların Aynen tepensi terk etmeleri.
Kureyş müşriklerini Hudeybiye Antlaşmasını yapmaya sevk eden en önemli neden: Bey’atürridvan denilen biatın yapılması
Huney Gazvesi :
- Ganimet dağıtımında müellefe-i kulûb uygulaması yapılmıştır.
- Huney Gazvesi Hevâzin ve Sakif kabilelerine karşı düzenlenmiştir.
- Savaş esirleri karşılıksız serbest bırakılmıştır.
- Gazve, Mekke’nin fethinden sonra yapılmıştır.
Taif Kuşatması
- Kuşatma sırasında mancılık ve debbâbe silahları kullanılmıştır.
- Kuşatma sırasında İslâm ordusuna sığınan köleler hür sayılmıştır.
- Kuşatma Huneyn zaferinin ardından yapılmıştır.
- Kuşatma bir ay civarında sürmüştür.
Huneyn Gazvesi
- Hevâzin ve Sâkif kabileleri üzerine düzenlenmiştir.
- Mekke’nin fethinden sonra gerçekleşmiştir.
- Ganimet dağıtımında müellefe-i kulûp uygulaması yapılmıştır.
- Savaş esirleri karşılıksız serbest bırakılmıştır.
Tebük Gazvesi
- Kur’an’da Tebük Gazvesi’nin düzenlediği zaman “Sâatü’l-usre” olarak geçer.
- Gazvenin diğer adı da “Gazvetü’l-usre olarak geçer.
- Gazve kararı yaz mevsiminin en sıcak günlerinde alınmıştır.
- Gazvenin giderlerinin karşılanması için Hz. Ebû Bekir bütün malını, Hz. Ömer ise malının yarısını vermiştir.
Tebük Gazvesi’ne katılmadıkları için Hz. Muhammed tarafından toplumdan tecrit cezasına çarptırılan üç sahâbi : Ka’b b. Mâlik - Mürâre b. Rebî – Hilâl b. Ümeyye
Vedâ Haccı’nın Haccetü’l-kemal ve’t-tamam olarak adlandırılmasının sebebi: İslâm ahkâmının hac ibadetiyle tamamlanması.
Hâşim b. Abdülmenâf: Bizans imparatorluğu başta olmak üzere dönemin önemli devletleri nezdinde girişimlerde bulunarak Mekke ekonomisinin dışa açılmasını dağlayan Kureyş lideri.
Hz. Ebû Bekir
- Kureyş kabilesine Teymoğluları koluna mensuptur.
- Annesi Ümmü’l-Hayr Selma bint Sahr ‘dır.
- Ebû Kuâfe adıyla tanınan babasının adı Osman’dır.
- Câhiliye dönemindeki adı Abdülkâbe’dir.
- Ailesinin tamamı o hayatta iken Müslüman olmuştur.
- Müslümanların ilk halifesidir.
Hz. Ebû Bekir’in halife seçilmesi
- Hz. Ebû Bekir yanında bulunan Hz. Ömer ve Hz. Ebû Ubeyde’yi işaret ederek ikisinden birinin halife olarak seçilebileceğini söyledi.
- Hz. Ebû Bekir o günkü şartlar gereği Kureyş kabilesine mensup birinin halife olması gerektiğini savundu.
- Hazrecli Hubâb b. Münzir karşılıklı olarak hem ensâr hem de Kureyş kabilesinden birinin bu makama getirilmesini önerdi.
- Toplantıya katılanlardan Sa’d b. Ubeâde, Hz. Ebû Bekir’in halifeliğine biât etmedi.
Hz. Ebû Bekir: Müslümanların en büyük sancağını “Tebük seferinde” taşımıştır.
Ecnâdeyn muharebesi: Hz. Ebû Bekir döneminde, Bizans’a karşı yapılmıştır.
Hz. Ebû Bekir döneminde gerçekleştirilen Suriye fetihlerinin amacı: Müslümanların etrafındaki Hıristiyan Arap çemberini kırmak.
Hz. Ebû Bekir’in yönetim prensipleri
- Emaneti ehline verme
- Halka ve idarecilere hoş görü
- İnsan haklarına saygı
- İstişareye önem verme
Hz. Ömer
- Hz. Ömer, devlet yönetimi ile dini anlama ve yorumlama konularında tarih boyunca Müslümanlara örnek olabilecek yeni içtihatlar ve icraatlara imza atmıştır.
- Hz. Ömer döneminde Bizans imparatorluğu Suriye, Mısır ve Anadolu’nun doğusunu Müslümanlara bırakmak zorunda kalmıştır.
- Hz. Ömer döneminde Sâsâni imparatorluğu tarihe karışmıştır.
- Hz. Ömer’in Hulefâ-yı Raşidin devrinin ikinci halifesidir.
Hz. Ömer Irak cephesi
- Köprü Savaşı diye adlandırılan savaşta Müslümanlar ağır bir yenilgiye uğramıştır.
- Kâdisiye savaşı sonrası kazanılan zaferin büyüklüğünü ifade etmek için bu zafere “fethu’l-fütûh” (fetihler fethi) adı verilmiştir.
- Nihâvent Savaşı sonrası ağır bir yenilgi alan İran ordusu bir daha toparlanma fırsatı bulamamıştır.
- Nihavent Savaşı sırasında Müslüman orduların komutanlığını yapan Nu’man b. Mukarrin şehit olmuştur.
Adiy: Hz. Ömer’in Kureyş kabilesinin mensup olduğu kolu.
Hz. Ömer halife olduktan sonra : Kendisine “Emîru’l-Müm’minin” diye hitap edilmesini istedi
Hz Ömer tarafından görevlendirilen şûra üyeleri: Hz. Ali, Abdurahman b. Avf, Zübeyr b. Avvâm, Talha b. Ubeydullah
Köprü Savaşı: Hz. Ömer devri başlarında Müslümanlar ırak cephesinde Köprü savaşın’ da yenildiler.
Fethu’l-fütûh :Hz. Ömer döneminde kazanılan Nihâvend zaferinin, Sâsâniler’e ait bir çok şehrin fethine en nihayet Sâsâni imparatorluğu’nun yıkılışına zemin hazırlanmasından dolayı Fethu’l-fütûh denmiştir.
Hz. Ömer : Mısırdaki Fustat şehrini kuran halife
Vilayetlere kadı tayini : İlk defa Hz. Ömer tarafından uygulamaya konulmuştur.
Hz. Osman
- Hz. Muhammed’in iki kızıyla evlenmesi dolayısıyla Zinnûreyn lakabı verilmiştir.
- Birincisi Habeşistan’a, ikincisi Medine’ye iki defa hicret etmiştir.
- Medine’deki Rûme kuyusunu satın alıp Müslümanlara hibe etmiştir.
- Tebük ordusunun donatımında en büyük yardımı yapmıştır.
- Mescid-i Nebêvi’yi genişletip yeniden inşâ ettirmiştir.
- Hz. Peygamber’in vahiy kâtiplerindendir.
- Hz. Peygamber’in sağlığında fetva veren birkaç sahabi arasındadır.
Hz. Osman dönemi olayları
- Zâtüs’s-savâri zaferi kazanmıştır.
- İfrîkiye bölgesi hakimiyet altına alınmıştır.
- Kıbrıs’ı fethedmiştir.
- Azerbaycan, Arrân bölgesi ve Tiflis fethedilmiştir.
Eşter en-Nehaî: Kûfe’de kabilecilik fitnesini körüklemeleri yüzünden Hz. Osman’ın Emriyle önce Dımaşk’a ardından Humus’a sürgün gönderilen on üç kişilik grubun lideri.
Hz. Osman’ın iç karışıklıklara zemin hazırlayan ve isyanın sebepleri
- Valiliklere ve diğer önemli devlet görevlerine sadece akrabalarını getirmesi
- Ebû Zer ve Ammâr b. Yâsir gibi sahâbileri cezalandırması
- Medine civarındaki bazı arazileri korluk haline getirmesi
- Bazı sahabilerin maaşlarını kesmesi
Hz. Osman’ın evinin kuşatılması ve öldürülmesi ile sonuçlanan olaylar
- İsyan Mısır, Kûfe ve Basra’dan gelen asiler tarafından gerçekleştirilmiştir.
- İsyanın son on gününde Hz. Osman’ın dışarı çıkmasına ve evine içme suyu götürülmesine izin verilmemiştir.
- İsyanın yirmi gün ile iki ay arasında devam ettiği söylenmektedir.
- Hz. Osman, isyancıların halifeliği bırakması teklifini reddetmiştir.
Hz. Osman: İlk Müslümanlardan olup Hz. Muhammed’in kızlarından Rukiyye ve onun onun ölümünden sonra da Ümmü Gülsüm ile evlenen sahâbi dir.
Hz. Ali’nin Vali atanması: Vali atamalarında Hz. Osman dönemi muhaliflerin taleplerini dikkate aldı.
Hz. Ali’nin hilafete geliş şekli: Hz. Ali, Hz. Osman’ı öldüren asilerin baskı yaptığı bir ortamda halife seçilmiştir.
Hz. Alinin Cemel savaşından sonra muhaliflere karşı takındığı tutum: Muhaliflere iyi davrandı.
Ebû Musa el-Eş’arî: Hz. Alinin adına tahkim görüşmelerine katılan hakemdir.
Nehrevan savaşı: Haricilerin Hz. Ali’ye düşmanlıklarını arttıran olaylardan biridir.
Birlik yılı tabiri : Hz. Hasan’ın hilâfeti Muâviye’ye devretmesi.
Hakemlerin tahkim görüşmelerinden aldığı karar: Hz. Ali ve Muaviye, yönetim işinden uzaklaştırılarak yeni bir halife seçme işi ümmete bırakılacaktır.
Hicaz : Arap yarımadasının dünya ve İslâm tarihi açısından bakıldığında oldukça önem taşıyan, Hz. Muhammed’in doğduğu, yaşamını sürdürdüğü, İslam’ın ilk yayılmaya başladığı bölge.
Kıyâde : Câhiliye devrinde Mekke’de ordu kumandanlığının ve kafile başkanlığı.
Kâbe hizmetleri
Sikâye: Kabe’yi ziyarete gelen hacıların su temini görevine denir.
Livâ : Kabileye ait sancağın muhafazasından sorumlu kimse
Rifâde: Hacılara yiyecek temin etmektir.
Sebeliler
- MÖ. 750-115 yılları arasında hüküm sürdü.
- Güney Arabistan da kurulan devletlerin ikincisi.
- Main devletinin yıkılmasından sonra tarih sahnesine çıktı.
- Himyerîler tarafından yıkıldı.
Huzaâlılar: Kâbe hizmetleri Kureyş kabilesine geçmeden önce Huzaâlılardaydı.
Hz. Muhammed’in risâletten önce ticaretle meşgul olması
- Ticari seyahatleri sayesinde muhtelif bölgelerin dil ve kültürünü öğrenme imkanı bulmuştur.
- Hubâşe, Debâ ve Muşakkar’daki panayırlara katılmıştır.
- Ticarette de güvenilir olduğunu göstermiştir.
- İyi bir ticarî bilgi, tecrübe ve beceriye sahip olmuştur.
İsrâ ve Mirâc : Mekke döneminde meydana gelmiştir.
Medine’nin hicret yurdu seçilmesinin sebepleri
- Mekke ile ilişkileri tamamen koparmayı gerektirmeyecek bir yer olması.
- Medine’nin Mekke ile ilişkilerin devam ettirilmesini sağlayabilecek bir konuma sahip olması.
- Medine’de Hz. Muhammed’in ailesinin sıhriyet bağı olan Hazrec kabilesinin yaşaması.
- Nüfus potansiyeli bakımından Medine’nin Hicaz’daki en önemli yerleşim yerlerinden biri olması.
- Habeşistan gibi alternatifler ile karşılaştırıldığında Mekke’ye yakın sayılabilecek bir mesafede olması.
Hz. Muhammed’in Tâif yolculuğunun sebepleri: Tâiflilerden destek almak.
Habeşistan hicreti
- Hicret eden Müslümanların çoğu Mekke’nin saygın ailelerinin mensuplarından meydana geliyordu.
- Hz. Muhammed nübüvvetin beşinci yılında (615) Müslümanların bir kısmını Habeşistan’a göndermeye karar verdi.
- Hicret süreci yaklaşık iki yıl sürmüştür.
- İlk göç edenler on biri erkek dördü kadın on beş kişiden oluşmaktaydı.
- Hicret edenler sadece baskıya maruz kalanlar içinden seçilmedi.
- Mekkeliler, Habeşistan’a giden Müslümanları bir heyet göndererek Habeş hükümdarından kendilerine iade edilmelerini istediler.
- İlk gönderilenler arasında Hz. Muhammed’in damadı Hz. Osman ve kızı Rukkiye de vardır.
Medine Belgesi
- Günümüzde Medine Anayasası, Medine Vesîkası, Medine Belgesi ve Medine Sözleşmesi gibi isimlerle anılır.
- Belge daha ilk maddede bir savaş durumunda Müslüman olmayanların da Müslümanlarla birlikte saldırgana karşı savaşacaklarını öngörür.
- Belge Yahudilerin Mekke müşriklerine veya onların işbirlikçilerine bir yardım yahut himaye hakkı vermelerini yasaklar.
- Bu belge ile Medine’deki müşrik Araplar ve Yahudiler, Müslümanları dinî, siyasî ve sosyal açıdan tanımış olurlar.
Mescid-i Nebevî
- Temelleri taştan daha yukarısı kerpiçten inşa edilmiştir.
- Yapımında başta Hz. Muhammed olmak üzere muhacirler ve ensâr fiilî olarak çalışmıştır.
- Kimsesiz Müslümanlarla ilim tahsil etmek isteyen sahâbilerin barınması için arka kısmına Suffe yapılmıştır.
- Hz. Muhammed kendisine gelen elçileri mescide “Elçiler Sütunu” adını taşıyan direğin önünde kabul ederdi.
- Eğitim-öğretimin yapılması
- Cuma namazlarının kılınması
- Hz. Muhammed döneminde askeri işlerin görüldüğü bir mekân olarak da kullanıldı.
- Bazen bazı duruşmalar burada yapıldı.
- Askeri konuların görüşülmesi.
- Elçilerin kabul edildiği yer olarak kullanılmıştır.
Hz. Muhammed’in Medine’yi hicreti sırasında Medine’deki sosyal ve siyasî yapı.
- Hicretten önce Medine’de Güney Arabistan kökenli Arap kabilelerinden Evs ve Hazrec bulunmaktaydı.
- Medine’de merkezi bir otorite yoktu.
- Arap ve Yahudi kabileleri birbirinden bağımsız bir şekilde ayrı ayrı mahallelerde yaşıyorlardı.
- Dinî açıdan Yahudilik’ten başka putperestlik de yaygındı.
- Kan davaları yaygındı.
- Benî Kurayza, Benî Kaynukâ ve Benî Nadîr kabilelerinden oluşan Yahudiler bulunmaktaydı.
Mûte üzerine gönderilen ordu komutanları : Zeyd b. Hârise, Cafer b. Ebû Tâlib, Abdullah b. Revâha, Hâlid b. Velid
Zeyd b. Hârise : Mûte üzerine gönderilen islâm ordusunun ilk komutanı.
Mûte Savaşı
- Müslümanlar ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır.
- Savaşın nedeni Hz. Muhammed tarafından Busrâ emirine gönderilen elçi Hâris b. Umeyr’el-Ezdî’nin Mûte’den geçerken öldürülmesidir.
- Savaştan sonra Hz. Muhammed başarılarından dolayı Hâlid b. Velid’e “Seyfullah” lakabını verdi.
- İslâm ordusu kendisinden en az otuz katı büyük bir düşman ordusuna karşı savaşa girmiştir.
Kâbe’nin tamiri sırasında Hz. Peygambe’in Kureyş kabileleri tarafından hakem tayin edilmesinin nedeni: Hacerülesved’in kim tarafından yerine konulacağının tespiti.
Hz Muhammed’in yakın çevresini gizlice İslâm’a davet ettiği dönemde Müslümanlığı kabul edenler: Hz. Hatice, Zeyd b. Harise, Osman b. Affân, Zübeyir b. Avvâm
Hz. Muhammed’in Ficâr savaşına katılma nedeni: Mensubu bulunduğu Kureyş kabilesinin ve Haşimoğluları’nın, Benî Kinâne tarafından savaşa iştirak etmesi.
Kureyş’in Hz. Muhammed’e karşı çıkışlarının sebepleri
- Geleneksel din anlayışlarından kopmak istememeleri
- Kabileyicilik anlayışı
- Prestijlerinin sarsılmasını istememeleri.
- Ticari bakımdan zarar görmekten çekinmeleri.
Buâs : Evs ve Hazrec kabileleri arasında 120 yıl boyunca kan davaları şeklinde sürüp giden ve en son Hz. Muhammed’in hicretinden birkaç yıl önce gerçekleşen savaşa verilen isim.
Hayber ve Hayber’in Fethi
- Hz. Muhammed bu sefere 1600 arkadaşıyla birlikte çıkmıştır.
- Hz. Ali Kamus kalesinin fethi sırasında büyük kahramanlık göstermiştir.
- Savaşın sebebi Hayber Yahudilerinin komşularını da yanlarına alarak Medine üzerine savaş hazırlığı yapmalarıdır.
- Zeynep adındaki bir kadın Hz. Muhammed’i zehirleme teşebbüsünde bulunmuştur.
Ebvâ: Hicretin ikinci yılında safer ayında Müslümanlar tarafından düzenlenen ilk askeri sefer.
Müsenna b. Harise : Hz. Ebu Bekir döneminde Irak bölgesinde İran topraklarına ilk hücumları gerçekleştiren Arap komutanı.
Gassaniler
- Gassâniler, Arapların Kahtânîler koluna mensuptur.
- Üçüncü yüzyılda Yemen’den Suriye bölgesine göç edenler ve burada bir devlet kurdular.
- Bizans imparatorluğu’ nun etkisi ile Hıristiyanlığı kabul ederler.
Nabâtiler
- MÖ IV. Yüzyılın sonlarında kuruldu.
- MS 106 yılında Roma İmparatoru Traianus tarafından yıkıldı.
- Filistin’in güneyinde Akabe körfezi ile L’ut gölü arasında hüküm sürdü.
- Merkezi Petra olan devlet.
Tedmürlüler
- Kuzey Arabistanda kurulan devletlerin ikincisi
- II. Ve III. Yüzyılda en parlak dönemini yaşayan 272 yılında Roma İmparatoru Aurelien tarafından başkenti fethedildi
- İslâm döneminde Hâlid b. Velid tarafında sulh yoluyla fethedilen devlet.
Amr b. Luhay: Hz. İbrahim ve Hz İsmail’den itibaren tevhid inancının hakim olduğu Mekke’ye, putperestlik ilk defa sokulmuştur.
Kusay b. Kilâb : Huzâalılar’dan sonra Kureyş kabilesinin Mekke yönetiminde söz sahibi olmasını sağlayan ve Kâbe hizmetlerini düzenleyen kişi.
Dârünnedve : İslâm öncesi Mekke’de bir çeşit parlamento görevi gören ve aynı zamanda dinî, ekonomik ve sosyo-kütürel fonksiyonları bulunan kurum.
Hz. Muhammed’in neseb zinciri: Gâlib b. Fihr, Hz. İsmail (a.s), Kilâb b. Mürre, Kinâne b. Huzeyme.
Fil Suresi: Habeşistan’ın Yemen valisi Ebrehe’nin Kâbe’yi yıkma girişiminden bahseder.
Hz. Muhammed’in ebeliği, süt anneliği veya bakımı gibi hizmetlerde bulunan kadınlar: Fâtıma bint Esed, Süveybe, Şifâ bint Avf, Ümmü Eymen (Bereke)
Hilfu’l-Fudûl cemiyeti: Hz. Muhammed’in peygamberliğinden önceki hayatında da zayıf, güçsüz ve mazlumların yanında yer aldığını gösteren en önemli delil.
Hz. Muhammed’in Tâif yolculuğunun sebepleri: Tâiflilerden destek almak.
Hz. Peygamber’in Hz. Hatice ile evliliği
- Evliliğe Neise bint Ümeyye (Münye) aracı olmuştur.
- Meysere’nin Hz. Peygamber hakkındaki gözlem ve kanaatleri Hz. Hatice üzerinde etkili olmuştur.
- Bu evlilile Hz. Peygamber aynı zamanda üvey baba olmuştur.
- Ebû Tâlib ve Hz. Peygamber’in diğer amcaları Hz. Hatice’yi amcası Amr b. Esed’den istemişlerdir.
Hz. Hatice : Hz. Muhammed’in eşi unvanı “Tahire” dir.
Hüzün Yılı tamlaması: Hz. Muhammed’in amcası Ebû Tâlib ile eşi Hz. Hatice’yi kaybettiği yıl.
Mus’ab b. Umeyr’in Birinci Akabe biatından sonra Medine’ye gönderilmesinin sebepleri: Müslümanlara Dinlerini öğretmek.
Kubâ Mescidi: Hz. Muhammed’in Medine veya civarında yaptığı ilk mescit.
Hicret sırasında Yesrib’de yaşayan topluluklar: Benî Kaynukâ, Benî Kurayza, Benî Nadîr, Evs ve Hazrec.
Hz. Muhammed’in Medine’ye hicreti sırasında Medine’deki sosyal ve siyasi yapı:
- Yesrib’de yaşayan farklı topluluklar zaman zaman birbiriyle savaşmışlardır. Bu sebeple aralarında bir ittifak yoktu.
- Medine’de merkezî bir otorite yoktu.
- Yönetimde, sosyal, kültürel ve ahlâkî alanlarda kabile gelenekleri hâkimdi.
- Kan davaları yaygındı.
Medine’nin hicret yurdu seçilmesinin sebepleri
- Mekke ile ilişkileri tamamen koparmayı gerektirmeyecek bir yer olması
- Medine’deki otorite boşluğunun Hz. Muhammed’e daha rahat hareket etme imkanını vermesi.
- Medine’de Hz. Muhammed’in ailesinin sıhriyet bağı olan Hazrec kabilesinin yaşaması.
- Habeşistan gibi alternatifler ile karşılaştırıldığında Mekke’ye yakın sayılabilecek bir mesafede bulunması
Hudeybiye Anlaşmasının
- Antlaşma süresi boyunca iki taraf birbiriyle savaşmayacaktır.
- Müslümanlar antlaşmanın yapıldığı yıl Kabe’yi ziyaret etmeden geri dönecekler.
- Mekke müşriklerinden velisinin iznini almadan Müslüman olup Medine’ye sığınanlar geri iade edilecektir.
- Antlaşma sadece tarafları değil onların müttefikleri için de geçerlidir.
- Antlaşma süresi on yıldır.
- Kâbe ziyaretleri esnasında Müslümanların üzerinde silah olarak sadece kılıç taşıyabilecekler.
- Müslümanlar Kâbe ziyaretlerini üç günde tamamlayacaklar.
Hudeybiye Anlaşmasının sonuçları:
- Kureyş müşriklerinin Medine İslâm Devleri’ni resmen tanıması.
- Yalnız bırakılan Hayber üzerine sefer düzenlenmesi.
- Hendek Gazvesi’nde Medine’yi kuşatan düşman ittifakının parçalanması.
- Antlaşma ’nın ardından İslâm’ın yayılışının hızlanması.
İran hükümdarı ve Gassânî kralı : Hz. Muhammed’in kendilerine elçi ve İslâm’a davet mektubu gönderdiği elçilere karşı kötü davranmışlardır.
Mekke’nin Fethi’nin neticeleri :
- Kureyş müşriklerinin çoğunun İslâm’ı kabul etmesi
- Hevâzin ve Sakîf kabilelerinin Müslümanlarla savaş için harekete geçmesi.
- Putların kırılması ve Mekke’de puta tapıcılığın sona ermesi.
- Arabistan’ın İslâm hakimiyeti altına alınması yolunun hazırlanması
Şemâil: Hz. Muhammed’in fizikî görünüşü yanında ahlâki özelliklerine ve bu konuda yazılan eserlere denir.
Hz. Muhammed’in tebliğ hayatında yumuşak huyluluğu, zorluklara katlanması ve Allah’a hamdetmesini ifade eden sırası ile üç terim: Hilim, Sabır, Şükür
Yalancı ve sözünde durmayanlar : Hz. Muhammet ahlâk açısından iki yüzlülükle nitelerdi.
Savaşın ve kan dökmenin yasak olduğu aylar: Zilkade, Zilhicce, Muharrem, Recep.
Lât : İslâm’dan önce Arap müşriklerin taptığı put Tâif’ te bulunuyordu.
Hübel : İslâm öncesi dönemde Kâbe de bulunan putların en büyüğü ve bütün putperest Arap kabileleri tarafından ilah olarak kabul edilen put.
Hanîf : İslâm öncesi dönemde putperest olmadıkları gibi, Yahudilik ve Hristiyanlığı da benimsemeyen, Hz. İbrahim’den gelen tevhid inancına bağlı kimselere verilen isim.
Hubâşe : Arap yarımadasındaki panayırlar içinde ticarî faaliyetler yanında özelikle esirlerin fidyelerinin ödendiği ve kısas cezalarının uygulandığı fuar.
Ukâz: Kureyş kabilesinin devamlı katıldığı ve Mekkelilerce desteklenen, Tâif-Nahle arasında Mekke’ye üç günlük mesafede Zilkâde ayının başında kurulan ve yirmi gün devam eden panayır.
Kus b. Sâide el-iyâdî : Risâletinden önce Hz. Peygamber’in Ukâz panayırında dinlediği, tevhîd inancına vurgu yapan ve yakında gelecek peygamberi müjdeleyen.
Hz. Hatice’nin Hz. Peygamber’le evlenmek istemesindeki en önemli nedeni : İyi ahlâk sahibi, güvenilir ve dürüst olması.
15 yıl : Hz. Peygamber’in Hz. Hatice ile evliliği ve ilk vahyin gelişi arasındaki yıl.
Câhiliye döneminde sadece erkek çocuklar için akika kurbanı kesildiği halde Hz. Peygamber’in kız çocukları için de akika kurbanı kesmesinin temel nedeni: Hz. Peygamber’in Cahiliye döneminde kız ve erkek çocuklar arasında yapılan ayrımı ortadan kaldırmak istemesi.
Hz. Peygamberin Medine’ye hicretinin müşrikler açısından doğurduğu en önemli sonucu: Mekkelerin ticaret yolunun güvenli olmaktan çıkması.
Müslümanların Birinci Akabe biatında kaçınacaklarına dair söz verdikleri davranışlar: Çocuklarını öldürmemek, Zina etmemek, Hırsızlık yapmamak, Allah’a şart koşmamak.
Sadık rüyalar görmesi : Hz. Peygamber’in nübüvvetten önce yaşadığı manevi tecrübelerden biri.
Mekkeli müşriklerin Hâşimoğluları’na yönelik ambargosunun en önemli nedeni: Hâşimoğlularını, Hz. Peygamber’e verdikleri desteği bırakmaya zorlamak.
Medine sözleşmesine dahil olanlar : Evs, Hazrec, Kurayza, Kaynuka
Nadir oğullarının, Medine’den sürülmelerinin en önemli sebebi: Medine sözleşmesi gereği ödenecek diyete katılmamaları.
Bedir savaşından önce tertiplenen gazveler: Ebvâ, Buvât, Bedru’l-Ûla, Zü’l-eşeyre
Hendek savaşına “Ahzab savaşı” denmesinin nedeni: Kureyş, Yahudi ve diğer Arap kabilelerinin Müslümanlara karşı ittifak yapmaları.
Kuzey: Hendek Savaşı’nda, Medine’nin Kuzey tarafına hendek kazılmıştır.
Müslümanların Uhud Savaşı’nı kaybetmelerinin en temel sebebi: Okçuların Aynen tepensi terk etmeleri.
Kureyş müşriklerini Hudeybiye Antlaşmasını yapmaya sevk eden en önemli neden: Bey’atürridvan denilen biatın yapılması
Huney Gazvesi :
- Ganimet dağıtımında müellefe-i kulûb uygulaması yapılmıştır.
- Huney Gazvesi Hevâzin ve Sakif kabilelerine karşı düzenlenmiştir.
- Savaş esirleri karşılıksız serbest bırakılmıştır.
- Gazve, Mekke’nin fethinden sonra yapılmıştır.
Taif Kuşatması
- Kuşatma sırasında mancılık ve debbâbe silahları kullanılmıştır.
- Kuşatma sırasında İslâm ordusuna sığınan köleler hür sayılmıştır.
- Kuşatma Huneyn zaferinin ardından yapılmıştır.
- Kuşatma bir ay civarında sürmüştür.
Huneyn Gazvesi
- Hevâzin ve Sâkif kabileleri üzerine düzenlenmiştir.
- Mekke’nin fethinden sonra gerçekleşmiştir.
- Ganimet dağıtımında müellefe-i kulûp uygulaması yapılmıştır.
- Savaş esirleri karşılıksız serbest bırakılmıştır.
Tebük Gazvesi
- Kur’an’da Tebük Gazvesi’nin düzenlediği zaman “Sâatü’l-usre” olarak geçer.
- Gazvenin diğer adı da “Gazvetü’l-usre olarak geçer.
- Gazve kararı yaz mevsiminin en sıcak günlerinde alınmıştır.
- Gazvenin giderlerinin karşılanması için Hz. Ebû Bekir bütün malını, Hz. Ömer ise malının yarısını vermiştir.
Tebük Gazvesi’ne katılmadıkları için Hz. Muhammed tarafından toplumdan tecrit cezasına çarptırılan üç sahâbi : Ka’b b. Mâlik - Mürâre b. Rebî – Hilâl b. Ümeyye
Vedâ Haccı’nın Haccetü’l-kemal ve’t-tamam olarak adlandırılmasının sebebi: İslâm ahkâmının hac ibadetiyle tamamlanması.
Hâşim b. Abdülmenâf: Bizans imparatorluğu başta olmak üzere dönemin önemli devletleri nezdinde girişimlerde bulunarak Mekke ekonomisinin dışa açılmasını dağlayan Kureyş lideri.
Hz. Ebû Bekir
- Kureyş kabilesine Teymoğluları koluna mensuptur.
- Annesi Ümmü’l-Hayr Selma bint Sahr ‘dır.
- Ebû Kuâfe adıyla tanınan babasının adı Osman’dır.
- Câhiliye dönemindeki adı Abdülkâbe’dir.
- Ailesinin tamamı o hayatta iken Müslüman olmuştur.
- Müslümanların ilk halifesidir.
Hz. Ebû Bekir’in halife seçilmesi
- Hz. Ebû Bekir yanında bulunan Hz. Ömer ve Hz. Ebû Ubeyde’yi işaret ederek ikisinden birinin halife olarak seçilebileceğini söyledi.
- Hz. Ebû Bekir o günkü şartlar gereği Kureyş kabilesine mensup birinin halife olması gerektiğini savundu.
- Hazrecli Hubâb b. Münzir karşılıklı olarak hem ensâr hem de Kureyş kabilesinden birinin bu makama getirilmesini önerdi.
- Toplantıya katılanlardan Sa’d b. Ubeâde, Hz. Ebû Bekir’in halifeliğine biât etmedi.
Hz. Ebû Bekir: Müslümanların en büyük sancağını “Tebük seferinde” taşımıştır.
Ecnâdeyn muharebesi: Hz. Ebû Bekir döneminde, Bizans’a karşı yapılmıştır.
Hz. Ebû Bekir döneminde gerçekleştirilen Suriye fetihlerinin amacı: Müslümanların etrafındaki Hıristiyan Arap çemberini kırmak.
Hz. Ebû Bekir’in yönetim prensipleri
- Emaneti ehline verme
- Halka ve idarecilere hoş görü
- İnsan haklarına saygı
- İstişareye önem verme
Hz. Ömer
- Hz. Ömer, devlet yönetimi ile dini anlama ve yorumlama konularında tarih boyunca Müslümanlara örnek olabilecek yeni içtihatlar ve icraatlara imza atmıştır.
- Hz. Ömer döneminde Bizans imparatorluğu Suriye, Mısır ve Anadolu’nun doğusunu Müslümanlara bırakmak zorunda kalmıştır.
- Hz. Ömer döneminde Sâsâni imparatorluğu tarihe karışmıştır.
- Hz. Ömer’in Hulefâ-yı Raşidin devrinin ikinci halifesidir.
Hz. Ömer Irak cephesi
- Köprü Savaşı diye adlandırılan savaşta Müslümanlar ağır bir yenilgiye uğramıştır.
- Kâdisiye savaşı sonrası kazanılan zaferin büyüklüğünü ifade etmek için bu zafere “fethu’l-fütûh” (fetihler fethi) adı verilmiştir.
- Nihâvent Savaşı sonrası ağır bir yenilgi alan İran ordusu bir daha toparlanma fırsatı bulamamıştır.
- Nihavent Savaşı sırasında Müslüman orduların komutanlığını yapan Nu’man b. Mukarrin şehit olmuştur.
Adiy: Hz. Ömer’in Kureyş kabilesinin mensup olduğu kolu.
Hz. Ömer halife olduktan sonra : Kendisine “Emîru’l-Müm’minin” diye hitap edilmesini istedi
Hz Ömer tarafından görevlendirilen şûra üyeleri: Hz. Ali, Abdurahman b. Avf, Zübeyr b. Avvâm, Talha b. Ubeydullah
Köprü Savaşı: Hz. Ömer devri başlarında Müslümanlar ırak cephesinde Köprü savaşın’ da yenildiler.
Fethu’l-fütûh :Hz. Ömer döneminde kazanılan Nihâvend zaferinin, Sâsâniler’e ait bir çok şehrin fethine en nihayet Sâsâni imparatorluğu’nun yıkılışına zemin hazırlanmasından dolayı Fethu’l-fütûh denmiştir.
Hz. Ömer : Mısırdaki Fustat şehrini kuran halife
Vilayetlere kadı tayini : İlk defa Hz. Ömer tarafından uygulamaya konulmuştur.
Hz. Osman
- Hz. Muhammed’in iki kızıyla evlenmesi dolayısıyla Zinnûreyn lakabı verilmiştir.
- Birincisi Habeşistan’a, ikincisi Medine’ye iki defa hicret etmiştir.
- Medine’deki Rûme kuyusunu satın alıp Müslümanlara hibe etmiştir.
- Tebük ordusunun donatımında en büyük yardımı yapmıştır.
- Mescid-i Nebêvi’yi genişletip yeniden inşâ ettirmiştir.
- Hz. Peygamber’in vahiy kâtiplerindendir.
- Hz. Peygamber’in sağlığında fetva veren birkaç sahabi arasındadır.
Hz. Osman dönemi olayları
- Zâtüs’s-savâri zaferi kazanmıştır.
- İfrîkiye bölgesi hakimiyet altına alınmıştır.
- Kıbrıs’ı fethedmiştir.
- Azerbaycan, Arrân bölgesi ve Tiflis fethedilmiştir.
Eşter en-Nehaî: Kûfe’de kabilecilik fitnesini körüklemeleri yüzünden Hz. Osman’ın Emriyle önce Dımaşk’a ardından Humus’a sürgün gönderilen on üç kişilik grubun lideri.
Hz. Osman’ın iç karışıklıklara zemin hazırlayan ve isyanın sebepleri
- Valiliklere ve diğer önemli devlet görevlerine sadece akrabalarını getirmesi
- Ebû Zer ve Ammâr b. Yâsir gibi sahâbileri cezalandırması
- Medine civarındaki bazı arazileri korluk haline getirmesi
- Bazı sahabilerin maaşlarını kesmesi
Hz. Osman’ın evinin kuşatılması ve öldürülmesi ile sonuçlanan olaylar
- İsyan Mısır, Kûfe ve Basra’dan gelen asiler tarafından gerçekleştirilmiştir.
- İsyanın son on gününde Hz. Osman’ın dışarı çıkmasına ve evine içme suyu götürülmesine izin verilmemiştir.
- İsyanın yirmi gün ile iki ay arasında devam ettiği söylenmektedir.
- Hz. Osman, isyancıların halifeliği bırakması teklifini reddetmiştir.
Hz. Osman: İlk Müslümanlardan olup Hz. Muhammed’in kızlarından Rukiyye ve onun onun ölümünden sonra da Ümmü Gülsüm ile evlenen sahâbi dir.
Hz. Ali’nin Vali atanması: Vali atamalarında Hz. Osman dönemi muhaliflerin taleplerini dikkate aldı.
Hz. Ali’nin hilafete geliş şekli: Hz. Ali, Hz. Osman’ı öldüren asilerin baskı yaptığı bir ortamda halife seçilmiştir.
Hz. Alinin Cemel savaşından sonra muhaliflere karşı takındığı tutum: Muhaliflere iyi davrandı.
Ebû Musa el-Eş’arî: Hz. Alinin adına tahkim görüşmelerine katılan hakemdir.
Nehrevan savaşı: Haricilerin Hz. Ali’ye düşmanlıklarını arttıran olaylardan biridir.
Birlik yılı tabiri : Hz. Hasan’ın hilâfeti Muâviye’ye devretmesi.
Hakemlerin tahkim görüşmelerinden aldığı karar: Hz. Ali ve Muaviye, yönetim işinden uzaklaştırılarak yeni bir halife seçme işi ümmete bırakılacaktır.
Hicaz : Arap yarımadasının dünya ve İslâm tarihi açısından bakıldığında oldukça önem taşıyan, Hz. Muhammed’in doğduğu, yaşamını sürdürdüğü, İslam’ın ilk yayılmaya başladığı bölge.
Kıyâde : Câhiliye devrinde Mekke’de ordu kumandanlığının ve kafile başkanlığı.
Kâbe hizmetleri
Sikâye: Kabe’yi ziyarete gelen hacıların su temini görevine denir.
Livâ : Kabileye ait sancağın muhafazasından sorumlu kimse
Rifâde: Hacılara yiyecek temin etmektir.
Sebeliler
- MÖ. 750-115 yılları arasında hüküm sürdü.
- Güney Arabistan da kurulan devletlerin ikincisi.
- Main devletinin yıkılmasından sonra tarih sahnesine çıktı.
- Himyerîler tarafından yıkıldı.
Huzaâlılar: Kâbe hizmetleri Kureyş kabilesine geçmeden önce Huzaâlılardaydı.
Hz. Muhammed’in risâletten önce ticaretle meşgul olması
- Ticari seyahatleri sayesinde muhtelif bölgelerin dil ve kültürünü öğrenme imkanı bulmuştur.
- Hubâşe, Debâ ve Muşakkar’daki panayırlara katılmıştır.
- Ticarette de güvenilir olduğunu göstermiştir.
- İyi bir ticarî bilgi, tecrübe ve beceriye sahip olmuştur.
İsrâ ve Mirâc : Mekke döneminde meydana gelmiştir.
Medine’nin hicret yurdu seçilmesinin sebepleri
- Mekke ile ilişkileri tamamen koparmayı gerektirmeyecek bir yer olması.
- Medine’nin Mekke ile ilişkilerin devam ettirilmesini sağlayabilecek bir konuma sahip olması.
- Medine’de Hz. Muhammed’in ailesinin sıhriyet bağı olan Hazrec kabilesinin yaşaması.
- Nüfus potansiyeli bakımından Medine’nin Hicaz’daki en önemli yerleşim yerlerinden biri olması.
- Habeşistan gibi alternatifler ile karşılaştırıldığında Mekke’ye yakın sayılabilecek bir mesafede olması.
Hz. Muhammed’in Tâif yolculuğunun sebepleri: Tâiflilerden destek almak.
Habeşistan hicreti
- Hicret eden Müslümanların çoğu Mekke’nin saygın ailelerinin mensuplarından meydana geliyordu.
- Hz. Muhammed nübüvvetin beşinci yılında (615) Müslümanların bir kısmını Habeşistan’a göndermeye karar verdi.
- Hicret süreci yaklaşık iki yıl sürmüştür.
- İlk göç edenler on biri erkek dördü kadın on beş kişiden oluşmaktaydı.
- Hicret edenler sadece baskıya maruz kalanlar içinden seçilmedi.
- Mekkeliler, Habeşistan’a giden Müslümanları bir heyet göndererek Habeş hükümdarından kendilerine iade edilmelerini istediler.
- İlk gönderilenler arasında Hz. Muhammed’in damadı Hz. Osman ve kızı Rukkiye de vardır.
Medine Belgesi
- Günümüzde Medine Anayasası, Medine Vesîkası, Medine Belgesi ve Medine Sözleşmesi gibi isimlerle anılır.
- Belge daha ilk maddede bir savaş durumunda Müslüman olmayanların da Müslümanlarla birlikte saldırgana karşı savaşacaklarını öngörür.
- Belge Yahudilerin Mekke müşriklerine veya onların işbirlikçilerine bir yardım yahut himaye hakkı vermelerini yasaklar.
- Bu belge ile Medine’deki müşrik Araplar ve Yahudiler, Müslümanları dinî, siyasî ve sosyal açıdan tanımış olurlar.
Mescid-i Nebevî
- Temelleri taştan daha yukarısı kerpiçten inşa edilmiştir.
- Yapımında başta Hz. Muhammed olmak üzere muhacirler ve ensâr fiilî olarak çalışmıştır.
- Kimsesiz Müslümanlarla ilim tahsil etmek isteyen sahâbilerin barınması için arka kısmına Suffe yapılmıştır.
- Hz. Muhammed kendisine gelen elçileri mescide “Elçiler Sütunu” adını taşıyan direğin önünde kabul ederdi.
- Eğitim-öğretimin yapılması
- Cuma namazlarının kılınması
- Hz. Muhammed döneminde askeri işlerin görüldüğü bir mekân olarak da kullanıldı.
- Bazen bazı duruşmalar burada yapıldı.
- Askeri konuların görüşülmesi.
- Elçilerin kabul edildiği yer olarak kullanılmıştır.
Hz. Muhammed’in Medine’yi hicreti sırasında Medine’deki sosyal ve siyasî yapı.
- Hicretten önce Medine’de Güney Arabistan kökenli Arap kabilelerinden Evs ve Hazrec bulunmaktaydı.
- Medine’de merkezi bir otorite yoktu.
- Arap ve Yahudi kabileleri birbirinden bağımsız bir şekilde ayrı ayrı mahallelerde yaşıyorlardı.
- Dinî açıdan Yahudilik’ten başka putperestlik de yaygındı.
- Kan davaları yaygındı.
- Benî Kurayza, Benî Kaynukâ ve Benî Nadîr kabilelerinden oluşan Yahudiler bulunmaktaydı.
Mûte üzerine gönderilen ordu komutanları : Zeyd b. Hârise, Cafer b. Ebû Tâlib, Abdullah b. Revâha, Hâlid b. Velid
Zeyd b. Hârise : Mûte üzerine gönderilen islâm ordusunun ilk komutanı.
Mûte Savaşı
- Müslümanlar ile Bizans arasında yapılan ilk savaştır.
- Savaşın nedeni Hz. Muhammed tarafından Busrâ emirine gönderilen elçi Hâris b. Umeyr’el-Ezdî’nin Mûte’den geçerken öldürülmesidir.
- Savaştan sonra Hz. Muhammed başarılarından dolayı Hâlid b. Velid’e “Seyfullah” lakabını verdi.
- İslâm ordusu kendisinden en az otuz katı büyük bir düşman ordusuna karşı savaşa girmiştir.
Kâbe’nin tamiri sırasında Hz. Peygambe’in Kureyş kabileleri tarafından hakem tayin edilmesinin nedeni: Hacerülesved’in kim tarafından yerine konulacağının tespiti.
Hz Muhammed’in yakın çevresini gizlice İslâm’a davet ettiği dönemde Müslümanlığı kabul edenler: Hz. Hatice, Zeyd b. Harise, Osman b. Affân, Zübeyir b. Avvâm
Hz. Muhammed’in Ficâr savaşına katılma nedeni: Mensubu bulunduğu Kureyş kabilesinin ve Haşimoğluları’nın, Benî Kinâne tarafından savaşa iştirak etmesi.
Kureyş’in Hz. Muhammed’e karşı çıkışlarının sebepleri
- Geleneksel din anlayışlarından kopmak istememeleri
- Kabileyicilik anlayışı
- Prestijlerinin sarsılmasını istememeleri.
- Ticari bakımdan zarar görmekten çekinmeleri.
Buâs : Evs ve Hazrec kabileleri arasında 120 yıl boyunca kan davaları şeklinde sürüp giden ve en son Hz. Muhammed’in hicretinden birkaç yıl önce gerçekleşen savaşa verilen isim.
Hayber ve Hayber’in Fethi
- Hz. Muhammed bu sefere 1600 arkadaşıyla birlikte çıkmıştır.
- Hz. Ali Kamus kalesinin fethi sırasında büyük kahramanlık göstermiştir.
- Savaşın sebebi Hayber Yahudilerinin komşularını da yanlarına alarak Medine üzerine savaş hazırlığı yapmalarıdır.
- Zeynep adındaki bir kadın Hz. Muhammed’i zehirleme teşebbüsünde bulunmuştur.
Ebvâ: Hicretin ikinci yılında safer ayında Müslümanlar tarafından düzenlenen ilk askeri sefer.
Müsenna b. Harise : Hz. Ebu Bekir döneminde Irak bölgesinde İran topraklarına ilk hücumları gerçekleştiren Arap komutanı.